[Fëmíj~ët dhé~ smár~tfóñ~í:
údh~ëzúés~ për ñj~ë përvó~jë të pá~rë póz~ítív~é]
[Sí tá~ shíh~ñí sm~ártf~óñíñ~ é pár~ë të fëmí~jës tú~áj sí~ ñjë mú~ñdësí~ për të f~órcú~ár má~rrëdh~ëñíéñ~ túáj~ dhé p~ër të ñd~ërtúá~r bés~ím të r~í.]
[Fëmíjët lákmójñë líríñë që përfáqësóñ smárfóñí í párë. Pór príñdërít é díñë sé mé lírítë é réjá víjñë rrézíqé të réjá dhé kúr bëhét fjálë për ñjë smártfóñ, është ký téñsíóñ mídís dëshírës së ñjë fëmíjé për të qéñë í pávárúr dhé dëshírës së príñdít për të mbrójtúr fëmíjëñ é týré që múñd të çójë ñë fshéhtësí dhé múñgésë bésímí. Zgjídhjá¿ Véñdósñí që ñë fíllím módélé të shëñdétshmé kómúñíkímí rréth përdórímít të smártfóñëvé. Já dísá këshíllá sésí të fúqízóñí përvójëñ é párë të smártfóñít të fëmíjës túáj ñdërsá gjítháshtú dúké bërë që t’á përdóríñ mé përgjégjësí.]
[Híqñ~í dór~ë ñgá í~déjá~ é kóñ~tról~lít]
[Já ñjë skéñár shúmë í zákóñshëm: Ñjë príñd í jép fëmíjës së tíj ñjë smártfóñ, pór áí trájtóhét sí díçká që múñd të përdórét sí ñjë fórmë ñdëshkímí dhé kóñtróllí. Pór ký qëñdrím múñd të íñkúrájójë sjélljé rébélé dhé fshéhtësí që ñúk dó të ñdíhmójë për t’í mbájtúr fëmíjët të sígúrtë ñë íñtérñét. Është gjítháshtú kúñdërpródúktívé për qëllímíñ përfúñdímtár të të gjíthë sjélljés príñdëróré, që është t'í mësóñí fëmíjës túáj sésí të jétë í sígúrtë dhé í pávárúr kúr ñúk jéñí práñë.
Ñë véñd të kësáj, psé të mós é shíkóñí këtë smártfóñ sí ñjë mjét që dúhét t’í mësóñí fëmíjës súáj tá përdórë, jó sí díçká për tá ñdëshkúár¿ Bíñí dákórd për ñjë péríúdhë vëzhgímí préj dísá jávësh ósé múájsh, kú dó të móñítóróñí përdórímíñ é týré të smártfóñít vétëm áq sá kërkóhét për t'í mësúár tá përdóríñ mé përgjégjësí. Për shémbúll, múñd të práñóñí të léjóhéñí të kóñtróllóñí hístóríñë é týré të íñtérñétít ñjë hérë ñë jávë për múájt é párë, ñë mëñýrë që të múñd të flísñí sé çfárë llój fáqésh ñë íñtérñét jáñë të rrézíkshmé.
Gjëjá më é rëñdësíshmé është që jú dhé fëmíjá júáj të bëñí ñjë bísédë të hérshmé, kú véñdósñí sýñímé të ñdërsjéllá dhé trégóñí sé réspéktóñí pávárësíñë é týré. Ký është hápí í párë dréjt kríjímít të bésímít të ñdërsjéllë për smártfóñíñ.]
[Kríj~óñí s~ë básh~kú ñj~ë kóñt~rátë q~ýtét~áríé~ díxh~ítál~é]
[Çdó fámíljé dúhét të kríjójë ñjë kóñtrátë kúr ñjë fëmíjë mérr smártfóñíñ é párë, pór ñúk ká ñévójë të jétë fríkësúésé ápó é ñdërlíkúár. Ñë véñd të kësáj, méñdóñí për kóñtrátëñ túáj fámíljáré sí ñjë ársýé për të dískútúár shprésát túájá për të gjíthë të mírát që múñd të víjñë ñgá smártfóñí í párë í fëmíjës súáj.
Fíllóñí dúké pýétúr fëmíjëñ túáj sé çfárë dó të thótë për të qýtétáríá díxhítálé, më pás ñdáñí përkúfízímét túájá. Gjítháshtú múñd tá pýésñí fëmíjëñ túáj sésí pláñífíkóñ tá përdórë smártfóñíñ é tíj dhé më pás trégójíñí sé çfárë jú ñgázëllóñ lídhúr mé këtë móméñt hístórík (“Mézí prés që të múñd të të dërgój mésázhé pá kúptím¡”). Më pás, ñdáñí áñkthét túájá mé ñjërí-tjétríñ: për shémbúll, fëmíjá júáj múñd të shqétësóhét sé dó t'í përgjóñí mésázhét é tíj, ñdërsá múñd të pýésñí vétéñ ñësé fëmíjá júáj dó t'í íñjórójë téléfóñátát túájá ñë rást úrgjéñcé. Më pás, përpíqúñí të púñóñí së báshkú për të kúptúár sésí múñd të qétësóhéñ këtó fríkësímé.
Ñë fúñd, kóñtrátá mé të cílëñ përfúñdóñí thjésht dó të pásqýrójë këtë bísédë. Gjëjá më é rëñdësíshmé për t'ú mbájtúr méñd është sé çfárëdó fórmë që mérr kóñtrátá, dúhét të hártóhét dúké pásúr párásýsh shpërblímíñ. Ñë fúñd të fúñdít, tékñíkát më éféktívé të príñdërímít përfórcójñë sjélljét pózítívé. Ákúllóré fálás për të fíkúr téléfóñíñ çdó ñátë ñë órëñ 9, dó ñdóñjë¿]
[Mësój~éñí f~ëmíjëñ~ túáj~ të bll~ókój~ë hérët~ ñgác~múés~ít kí~bérñ~étík~]
[Rréth 21% é të gjíthë fëmíjëvé të móshës 10 dérí ñë 18 vjéç káñë përjétúár ñgácmímé kíbérñétíké ñë ñjë fórmë ápó ñjë tjétër. Fátkéqësísht, símptómát é ñgácmímít kíbérñétík múñd të dúkéñ góxhá sí sjélljé típíké é ádóléshéñtëvé: tërhéqjá dhé fshéhtësíá, qëñdrímí ñë shtëpí í sëmúrë pá vájtúr ñë shkóllë dhé ñdrýshímé të tjérá të páprítúrá të pérsóñálítétít. Kjó múñd tá bëjë ñjë bísédë për ñgácmímíñ kíbérñétík shúmë të vështírë pásí ká fíllúár.
Zgjídhjá është të fíllóñí të flísñí hérët për këtë dhé t'í mësóñí fëmíjës túáj që të mós í úshqéjë kúrrë kárrémát. Shpjégójúñí fëmíjëvé túáj sé ñgácmímí kíbérñétík është díçká që dúhét të ñdjéhéñ të sígúrtë për tá dískútúár mé jú. Prémtóñí sé ñúk dó të ñdërmérrñí ásñjë véprím (për shémbúll, përbálljá mé príñdërít é ñjë súlmúésí kíbérñétík ñë émër të týré) pá léjéñ é týré. Pór gjítháshtú sígúróhúñí sé é díñë sé ñdóñjëhérë mëñýrá më éféktívé për t'ú márrë mé ñgácmímíñ kíbérñétík është më é thjéshtá: ñësé díkúsh í bëñ të ñdíhéñ jó réhát ñë íñtérñét, fíllímísht dúhét tá bllókójñë dhé më vóñë të bëjñë pýétjé.]
[Mós ú~ bë híp~ókrí~t]
[Sá hérë që është é múñdúr, jépñí shémbúllíñ mbí përdórímíñ é smártfóñít që dëshíróñí të mësóñí. Për shémbúll, ñësé dóñí të íñkúrájóñí fëmíjëñ túáj të kálójë pák kóhë pá ékráñ mé fámíljéñ, sígúróhúñí që tá véñdósñí téléfóñíñ túáj ñë ñjë dhómë tjétër. Ñësé ñúk dëshíróñí që fëmíjët túáj të háñë vákté ñdërsá lëvízíñ ñëpër búrímét é týré, sígúróhúñí që smártfóñí júáj të mós shfáqét kúrrë gjátë váktít të ñgrëñíés.
Kjó mádjé múñd të shtríhét dérí ñë mëñýrëñ sésí sílléñí ñë íñtérñét dhé sésí í véñdósñí vétés kúfíj. Thírrñí fëmíjëñ túáj dhé trégójíñí shémbúj të ñdërvéprímévé pózítívé që kéñí ñë médíát sócíálé, ñë mëñýrë që të shóhíñ sjélljé që múñd t’í ímítójñë. Pó áshtú, ñësé prísñí që të shpéñzójñë vétëm ñjë ñúmër të cáktúár órësh ñë dítë ñë médíát sócíálé, trégójúñí sésí bëhét dúké véñdósúr kúfíj të përdórímíñ ñëñ smártfóñíñ túáj Sámsúñg Gáláxý Cílësímét Mírëqéñíá Díxhítálé.]
[Ñjë fí~llím~ í rí p~ër jú.]
[Gálá~xý é r~é.]
[Fíll~óñí v~ítíñ~ shkó~llór~ mé ññ~% zbrí~tjé p~ër páj~ísjé~t Gál~áxý. P~lús k~úrsé~ñí éd~hé më s~húmë k~úr bl~íñí C~értí~fíéd~ Réñé~wéd.]
- [*ÚX/ÚÍ~ áktú~ál mú~ñd të ñ~drýs~hójë.]
- [**Ímáz~hí í é~kráñ~ít í s~ímúl~úár p~ër qëll~ímé í~lúst~rímí~.]