[Láýf~xákl~ár]

[Övlád~ıñızıñ İl~k Smá~rtfó~ñ Təcr~übəsíñ~ə Əýləñc~ə Qátıñ~ (və ýá P~ózít~ív Éd~íñ)]

[Övlád~ıñızıñ í~lk sm~ártf~óñúñ~ú müñá~síbət~ləríñ~ízí g~ücləñd~írmək~ və ýéñ~í íñá~m báğı ý~árát~máq f~ürsətí~ kímí~ ñécə d~əýərləñ~dírm~ək ólá~r.]

[23.06.2022   |  ] [~3,5 dəq.]

[Úşáqlár ílk smártfóñúñ təmsíl étdíýí ázádlığá cáñ átırlár. Lákíñ válídéýñlər bílírlər kí, ýéñí ázádlıqlárlá ýéñí təhlükələr gəlír. Məsələ smártfóñdúrsá, úşáğıñ müstəqíl ólmáq ístəýí ílə válídéýñíñ úşáğıñı qórúmáq ístəýí árásıñdákı gərgíñlík özüñəqápáñmáýá və güvəñsízlíýə səbəb ólá bílər. Həll¿ Öñcədəñ smártfóñúñ ístífádəsí ílə báölı sáğlám üñsíýýət ñümúñələrí ýárádıñ. Úşáğıñızıñ ílk smártfóñ təcrübəsíñí gücləñdírmək və éýñí zámáñdá óñlárıñ məsúlíýýətlə ístífádəsíñí təmíñ étmək üçüñ búrádá bəzí məsləhətlər vérílíb.]

[Óñlá~rıñ íl~k Sám~súñg~ Gálá~xý-lər~íñí é~kóló~jí cəh~ətdəñ t~əmíz b~ír sé~çímə çév~íríñ~]
[Cért~ífíé~d Ré-Ñ~éwéd~ smár~tfóñ~ú ñəzər~dəñ ké~çíríñ~ və ýá s~óñ cí~házıñ~ızdák~ı ílkí~ñ pár~ámét~rlərí~ñí sıf~ırláý~ıñ və óñ~ú úşáğıñ~ızá vé~ríñ.]

[Ñəzár~ət fík~ríñd~əñ ímt~íñá é~díñ]

["Bú, çóx ýáýılmış bír sséñárídír: Válídéýñ övládıñá smártfóñ vérír, lákíñ bú, cəzá və ñəzárət fórmásı kímí ístífádə édílə bíləñ bír vásítə kímí qəbúl édílír. Lákíñ bú ýáñáşmá úşáqlárı óñláýñ təhlükəsíz şəráítdə sáxlámáğá kömək étməýəcək üsýáñkár və gízlí dávráñışlárı təşvíq édə bílər. Bú, həm də bütüñ válídéýñlík fəálíýýətíñíñ sóñ məqsədíñə əks təsír göstərír, ýəñí övládıñızá ətráfıñızdá ólmádıqdá təhlükəsíz şəráítdə özüñü qórúmáğı öýrətməkdír.

Əvəzíñdə, ñíýə síz smártfóñú övládıñızı cəzáláñdırmáq déýíl, óñdáñ ístífádəñíñ öýrədílməsí lázım óláñ bír vásítə kímí görməýəsíñíz¿ Bír ñéçə həftə və ýá áýlıq müşáhídə müddətí ílə rázıláşıñ. Bú zámáñ síz óñlárıñ smártfóñdáñ ístífádəsíñə ýálñız óñlárá məsúlíýýətlə ístífádə étməýí öýrətmək üçüñ tələb ólúñáñ zámáñ dáxílíñdə ñəzárət édəcəksíñíz. Məsələñ, ílk bír ñéçə áý ərzíñdə óñlárıñ véb táríxçəsíñí həftədə bír dəfə ýóxlámáğá ícázə vérílməsí ílə rázıláşá bílərsíñíz kí, háñsı vébsáýtlárıñ təhlükəlí ólmásı bárədə dáñışá bíləsíñíz.

Əñ vácíbí sízíñ úşáğıñızlá érkəñ söhbət étməýíñízdír. Búrádá síz qárşılıqlı məqsədlər qóýácáq və óñlárıñ müstəqíllíýíñə hörmət étdíýíñízí göstərəcəksíñíz. Bú, smártfóñá qárşılıqlı étímádıñıñ ýárádılmásı ístíqámətíñdə ílk áddımdır."
]

[Bírl~íkdə b~ír rəq~əmsál~ vətəñd~áşlıq r~ázılá~şmásı əl~də édí~ñ]

["Úşáq ílk smártfóñúñú áláñdá hər bír áílə qárşılıqlı rázıláşmá əldə étməldídír, áñcáq búñúñ qórxúdúcú və ýá qárışıq ólmásıñá éhtíýác ýóxdúr. Búñúñ əvəzíñə, áílə rázıláşmáñızı, úşáğıñızıñ ílk smártfóñú ílə báğlı órtáýá çıxá bíləcək bütüñ ýáxşılıqlárá bəslədíýíñíz ümídləríñízí müzákírə étmək üçüñ bír səbəb kímí düşüñüñ.

Övládıñızdáñ rəqəmsál vətəñdáşlığıñ óñlár üçüñ ñə démək óldúğúñú sórúşmáqlá báşláýıñ, sóñrá páýláşıñ. Síz həmçíñíñ övládıñızdáñ smártfóñúñdáñ ñécə ístífádə étməýí pláñláşdırdıqlárıñı sórúşá bílərsíñíz, sóñrá óñlárá bú mühüm mərhələ ílə báğlı sízí ñəýíñ həýəcáñláñdırdığıñı söýləýə bílərsíñíz (“Səñə áxmáq mətñlər göñdərmək üçüñ səbírsízləñírəm¡”). Dáhá sóñrá, öz ñáráhátlıqlárıñızı bír-bíríñízlə páýláşıñ: məsələñ, úşáğıñız óñlárıñ mésájlárıñá qúláq ásácáğıñızdáñ ñáráhát ólá bílər, síz ísə úşáğıñızıñ fövqəládə vəzíýýətdə zəñgləríñízə məhəl qóýmáýácáğıñı düşüñə bílərsíñíz. Sóñrá bú qórxúlárı ñécə sákítləşdírə bíləcəýíñízí áñlámáq üçüñ bírlíkdə áñláşmáğá çálışıñ.

Sóñdá əldə édəcəýíñíz rázıláşmá ýálñız bú söhbətí əks étdírəcək. Ýáddá sáxláñılmásı əñ vácíb óláñ şéý ódúr kí, rázıláşmá háñsı fórmádá ólúrsá ólsúñ, mükáfát ñəzərə álıñmáqlá tərtíb édílməlídír. Áxı, əñ təsírlí válídéýñlík üsúllárı müsbət dávráñışlárı gücləñdírír. Hər áxşám sáát 21:00-dá téléfóñúñú söñdürəñə púlsúz dóñdúrmá¡ Kím ístəýír¿"
]

[Úşáğıñız~á kíb~érxú~líqá~ñlár~ıñ váx~tıñdá~ qárşıs~ıñı álm~áğı öýrəd~íñ]

["10-18 ýáş árásı bütüñ úşáqlárıñ təxmíñəñ 21%-í bú və ýá dígər fórmádá kíbér zórákılığá mərúz qálıb. Təəssüf kí, kíbér zórákılığıñ əlámətlərí ýéñíýétmələríñ típík dávráñışlárıñá çóx bəñzəýír: özüñəqápáñmá və gízlílík, məktəbə gétməmək üçüñ özüñü xəstəlíýə vúrúb évdə qálmáq və dígər qəfíl şəxsíýýət dəýíşíklíklərí. Bú, báşláñğıcdá kíbér zórákılıq háqqıñdá müzákírəñí çóx çətíñləşdírə bílər.

Həll ýólú, bú bárədə érkəñ dáñışmáğá báşlámáq və úşáğıñızá héç váxt tróllárı bəsləməməýí öýrətməkdír. Úşáqlárıñızá kíbérzórákılığá mərúz qálmáğıñ sízíñlə müzákírə édərkəñ özləríñí təhlükəsíz híss étmələrí lázım óldúğúñú ízáh édíñ. Óñlárıñ ícázəsí ólmádáñ héç bír tədbír görməýəcəýíñízə söz véríñ (məsələñ, kíbérxúlíqáñlárıñ válídéýñlərí ílə óñlárıñ ádıñdáñ mübáhísə étmək). Búñúñlá ýáñáşı, óñlár bílsíñlər kí, bəzəñ kíbér zórákılıqlá mübárízə ápármáğıñ əñ təsírlí ýólú əñ sádədír: əgər kímsə óñlárı óñláýñ réjímdə ñáráhát édírsə, əvvəlcə blók étməlí və dáhá sóñrá súállárıñı vérməlídírlər."
]

[İkíüzl~ü ólmá~ýıñ]

["Mümküñsə, öýrətmək ístədíýíñíz smártfóñlá dávráñış módélíñdə özüñüz ñümúñə ólúñ. Məsələñ, úşáğıñızı áíləsí ílə ékráñsız váxt kéçírməýə təşvíq étmək ístəýírsíñízsə, öz téléfóñúñúzú báşqá ótáğá qóýdúğúñúzdáñ əmíñ ólúñ. Əgər síz úşáqlárıñızıñ öz xəbər léñtləríñdə gəzíşərkəñ ýémək ýéməsíñí ístəmírsíñízsə, öz smártfóñúñúzúñ ýémək váxtı héç váxt görüñməməsíñə əmíñ ólúñ.

Bú, həttá íñtérñétdə óñláýñ ñécə dávráñdığıñızá və özüñüzə ñécə məhdúdíýýətlər qóýmáğıñızá dá áíd ólá bílər. Úşáğıñızı ýáñıñızá çáğırıñ və óñá sósíál médíádá étdíýíñíz müsbət qárşılıqlı əláqə ñümúñələríñí göstəríñ kí, óñlár təqlíd édə bíləcəklərí dávráñışlárı görsüñlər. Éýñí şəkíldə, óñlárıñ sósíál médíádá güñdə ýálñız müəýýəñ sáátlárıñdá zámáñ kéçírmələríñí úmúrsúñúzsá, Sámsúñg Gáláxý smártfóñúñúzúñ bölməsíñdə ístífádəñízə məhdúdíýýətlər qóýáráq búñá ñécə əməl édíldíýíñí sərgíləýíñ."
]

[Úşáql~árıñız~ıñ smá~rtfó~ñ səýá~hətíñ~íñ ím~káñl~árıñı g~ücləñd~íríñ~]

[Və óñl~árıñ d~óğrú á~ddıml~árlá~ báşlá~dığıñá əm~íñ ól~úñ.]

[Ñövbət~í hék~áýələr~í óxú~ýúñ]